Prawo spadkowe [art. 968–981 i 1067 KC] reguluje instytucję zapisu. Polega on na tym, że przez rozrządzenie testamentowe spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę ustawowego lub testamentowego lub zapisobiercę, który jest również znany jako zapisobierca, do świadczenia określonej rzeczy na rzecz określonej osoby [art. 968 KC]. Zapis może ustanowić tylko spadkodawca i tylko w testamencie, zgodnie z art. 968 KC. Nie wymaga to testamentu powołującego spadkobiercę do spadku. Może to obejmować ustanowienie zapisu, na przykład zobowiązanie spadkobiercy ustawowego lub testamentowego do wykonania określonej czynności na rzecz określonej osoby fizycznej lub prawnej. Po pierwsze, zapisobierca może korzystać z zapisu tylko po ogłoszeniu testamentu, ale spadkobierca wchodzi w prawa i obowiązki zmarłego spadkodawcy z chwilą jego śmierci, czyli z chwilą otwarcia spadku. To jest różnica między zapisobraniem a dziedziczeniem. Odpowiedzialność spadkobiercy z tytułu zapisu jest ograniczona do wartości stanu czynnego spadku [art. 1033 KC], podczas gdy odpowiedzialność spadkobiercy z tytułu zapisu jest ograniczona do wartości jego własnego zapisu. Nie można obciążać majątku osoby trzeciej nie odnoszącej korzyści z tytułu zapisobrania lub dziedziczenia za pomocą instytucji zapisu. Każde świadczenie o charakterze majątkowym może być przedmiotem zapisu. Może to być na przykład zobowiązanie do zapłacenia określonej kwoty lub zwolnienia z długu, przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości lub tylko co do gatunku, a także ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego. Istnieje zobowiązanie dotyczące rzeczy wchodzącej w skład spadku, gdy chodzi o świadczenia takie jak przeniesienie własności, w tym nieruchomości. Niemniej jednak przepisy dotyczące procesu zapisu nie zabraniają ustanowienia zapisu rzeczy, które nie należą do spadku, np. rzeczy własnej spadkobiercy obciążonego zapisem. Może to wyłączyć spadkodawca, chociaż art. 976 KC mówi, że zapis rzeczy nie należącej do spadku (np. nieruchomości) jest nieskuteczny. W takim przypadku spadkobierca obciążony zapisem ma zarówno obowiązek przeniesienia własności rzeczy stanowiącej jego własność, jak i podjęcie działań w celu zakupu rzeczy wskazanej przez spadkodawcę. Jeśli starania o nabycie rzeczy nie przyniosą pozytywnego wyniku z przyczyn niezależnych od zobowiązanego (na skutek okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada), świadczenie jest niemożliwe. W tym przypadku jego obowiązek wygasa, chyba że spadkodawca postanowi, że obciążony musi zapłacić określoną kwotę. W tym przypadku suma pieniężna nie musi być określona w konkretnej kwocie; zamiast tego może być przedstawiona jako równowartość konkretnej nieruchomości. Zapisy dotyczące nieruchomości mogą również oznaczać, że spadkobierca otrzymuje własność lokalu na rzecz zapisobiercy przy zachowaniu warunków określonych w obowiązujących przepisach, a także przeniesienie udziału w nieruchomości. W uzasadnieniu tej uchwały SN stwierdził, że wykonanie takiego zapisu wymaga umowy spadkobiercy i zapisobiercy. Oczywiste jest, że umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego i zarejestrowana w księdze wieczystej. W orzeczeniu SN z 10.8.1988 r., III CZP 65/88 (nie publ.) stwierdzono, że w przypadku, gdy osoba, na którą został ustanowiony zapis nieruchomości, przyjęła go w posiadanie jako przedmiot zapisu, ale odmawia zawarcia umowy przenoszącej własność nieruchomości ze spadkobiercą, umowa ta musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Wartość 981 KC określa termin przedawniania roszczenia z tytułu zapisu. W przypadku przepisu, który mówi, że roszczenie przedawnia się w ciągu pięciu lat od dnia wymagalności zapisu, chodzi tylko o żądanie spełnienia świadczenia wynikającego z zapisu. Nie dotyczy to jednak roszczeń zapisobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, ani roszczeń obciążonych zapisem o zwrot nakładów. Do nich stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy, określone w art. 224-227 i 229 KC, zgodnie z art. 977 KC. W obecnych przepisach spadkobiercy, którzy dziedziczą gospodarstwo rolne, mogą zostać obciążeni zapisem, który powoduje, że własność gospodarstwa lub jego części zostanie przeniesiona na zapisobiercę. Jednak art. 1067 § 2 KC stanowi, że spadkobierca zobowiązany do wykonania zapisu może żądać zamiany przedmiotu zapisu na świadczenie pieniężne, jeśli wykonanie zapisu prowadziłoby do podziału gospodarstwa rolnego (lub wkładu gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej), co byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej.
Miesiąc: czerwiec 2025
Nabycie nieruchomości w drodze dziedziczenia i zapisu testamentowego
Przenoszenie prawa własności nieruchomości, użytkowania wieczystego oraz ograniczonych praw rzeczowych może nastąpić w drodze czynności prawnych dwustronnych, takich jak umowa sprzedaży, zamiany, darowizny i dożywocia lub jednostronnych, takich jak zrzeczenie się własności nieruchomości, dziedziczenie, które jest również jednym ze sposobów nabycia, a także posiadania.
Dziedziczenie, znane również jako dziedziczenie, a także zapis, to sposób przeniesienia praw majątkowych ze spadkodawcy na inną osobę lub na spadkobierców. „Obrót” nie ma już znaczenia, jeśli w wyniku dziedziczenia zmienia się właściciel nieruchomości lub podmiot posiadający inne prawa rzeczowe.
Nabycie nieruchomości lub innych praw w drodze czynności prawnej różni się od nabycia spadku tym, że nabycie spadku następuje z mocy prawa (ex lege), bez czynnego udziału poprzednika lub następcy. Z drugiej strony spadkobierca, gdy spadkodawca umiera, otrzymuje nie tylko wszystkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego. Nie tylko przechodzą prawa i obowiązki zmarłego, które są nie należące do spadku, ale także prawa i obowiązki, które przechodzą na oznaczone osoby, niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami zmarłego (art. 922 KC). W zasadzie prawa rzeczowe nie należą do tej kategorii praw, które są ściśle związane z osobą spadkodawcy i które przechodzą na inne osoby, niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
Prawa rzeczowe, takie jak własność i użytkowanie wieczyste, przechodzą na spadkobierców lub spadkobierców z chwilą śmierci uprawnionego spadkodawcy, czyli z chwilą otwarcia spadku. Prawa te obejmują własność nieruchomości i wszystkie związane z tym urządzenia i budynki znajdujące się na nieruchomości. Do praw tych należy również udział we współwłasności i użytkowaniu wieczystym, a także prawo do odrębnej własności lokalu wraz z udziałem w nieruchomości nazywanej „nieruchomością wspólną” [art. 3 ustawy z 24.6.1994 r. o własności lokali, Dz. U.85, poz. 388 ze zm.]; w przypadku, gdy budynek będący przedmiotem odrębnej własności spadkowej został wzniesiony na gruncie Dziedziczone są również ograniczone prawa rzeczowe, takie jak hipoteka i służebności gruntowe, ze względu na to, że są to nieruchomości. Jeśli jednak hipoteka — podobnie jak zastaw — jest dziedziczna tylko wraz z wierzytelnością zabezpieczającą. przedmiot dziedziczenia jest wierzytelnością, a hipoteka tylko zabezpieczeniem. Dziedziczenie, czyli przeniesienie własności na inną osobę niż członka spółdzielni, podlega również prawom spółdzielczym w spółdzielniach mieszkaniowych, które obejmują ograniczone prawa rzeczowe, takie jak spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i spółdzielcze prawo do domu jednorodzinnego. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 922 KC, dziedziczność tych praw wynika również z przepisów zawartych w prawie spółdzielczym [art. 223 § 1,232 § 3 i 238 § 1 Prawo Spółdzielcze]. Zasady dotyczące dziedziczenia spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego dotyczą również dziedziczenia garaży, które stanowią osobne lokale, a także miejsc postojowych w garażach przydzielonych członkom do wielostanowiskowych. Spółdzielcze prawa do lokali przechodzą na spadkobierców z mocy prawa z chwilą otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Aby uzyskać te prawa, spadkobiercy muszą zostać członkami spółdzielni i wykonać czynności zachowawcze przewidziane w art. 228, 232 i 238 Prawa Spółdzielczego. Z uwagi na fakt, że spadek składa się z praw i obowiązków określonych w art. 922 Kodeksu Cywilnego, przyjmuje się powszechnie, że nieruchomości podlegają dziedziczeniu, mimo że nie jest to prawo podmiotowe. Oznacza to, że z chwilą otwarcia się spadku po osobie, która była właścicielem nieruchomości, spadkobiercy otrzymują posiadanie ex lege nieruchomości, nawet jeśli nie podjęli oni żadnych działań mających na celu jej faktyczne przejęcie. Art. 176 § 2 KC wyraźnie określa dziedziczność posiadania nieruchomości, mówiąc, że przepisy dotyczące zaliczania okresów posiadania niezbędnych do nabycia nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio „w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza”.
Nie tylko prawa do nieruchomości, ale także możliwość ich uzyskania oraz inne uprawnienia związane z tymi prawami, takie jak roszczenia windykacyjne, negatoryjne i uzupełniające, są prawnie uważane za prawnie. Dziedziczenie na podstawie ustawy i testamentu Zgodnie z art. 926 § 1 Kodeksu Konstytucyjnego dziedziczenie praw i obowiązków zmarłego, w tym praw do nieruchomości, może nastąpić "z ustawy albo z testamentu". Obydwie podstawy są uważane za równie ważne. Jednak, zgodnie z zasadami określonymi w § 2 i 3 art. 926, dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje w przypadkach, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy testamentowego lub gdy żadna z osób powołanych w testamencie nie chce lub nie może być spadkobiercą. dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje w przypadkach, gdy w testamencie nie rozrządzono części spadku lub gdy żadna z W rezultacie porządek dziedziczenia określony przez spadkodawcę w testamencie ma pierwszeństwo w przepisie. Jego wola powinna być najważniejsza.