Chodzi tu o czynność techniczną wpisu, mimo że jest on jeszcze nieprawomocny. Jednak zwykle skutkiem sprzedaży jest zakup nieruchomości przez kupującego. Jednak posiadanie może nastąpić wcześniej lub później. W tym przypadku akt notarialny musi wyrazić wolę stron. W tym przypadku należy również zauważyć, że z chwilą wydania rzeczy do sprzedaży kupujący przechodzi na korzyści i ciężary związane z rzeczą, a także na niebezpieczeństwo jej utraty lub uszkodzenia [art. 548 § 1 k. C.]. Z chwilą nabycia nieruchomości kupujący może korzystać z jej społeczno-gospodarczego celu w granicach określonych przez prawo i zasady współżycia społecznego.
Zawarcie umowy sprzedaży wiąże się z wieloma istotnymi skutkami prawnymi, ekonomicznymi i faktycznymi, które wpływają zarówno na sprzedawcę, jak i na kupującego. Umowa sprzedaży, regulowana w polskim prawie przez przepisy Kodeksu cywilnego, jest jednym z najczęściej stosowanych instrumentów prawnych w obrocie gospodarczym i codziennym życiu. Kluczowe skutki zawarcia tej umowy wynikają przede wszystkim z jej przedmiotu, charakteru oraz postanowień zawartych przez strony.
Pierwszym i najważniejszym skutkiem zawarcia umowy sprzedaży jest przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych. W przypadku rzeczy ruchomych, przeniesienie własności następuje co do zasady z chwilą wydania rzeczy, chyba że strony postanowiły inaczej. Natomiast w przypadku nieruchomości przeniesienie własności wymaga formy aktu notarialnego, a jego pełne skutki powstają dopiero w momencie wpisu do księgi wieczystej. Umowa sprzedaży jest więc zarówno instrumentem prawnym umożliwiającym obrót majątkiem, jak i narzędziem zapewniającym bezpieczeństwo prawne obu stronom transakcji.
Kolejnym istotnym skutkiem jest powstanie obowiązku zapłaty ceny przez kupującego. Cena, jako podstawowy element umowy sprzedaży, musi być określona w sposób jednoznaczny lub możliwy do ustalenia na podstawie postanowień umowy. Brak zapłaty w terminie może skutkować nałożeniem odsetek za opóźnienie, a w skrajnych przypadkach doprowadzić do odstąpienia od umowy przez sprzedawcę. Sprzedawca z kolei ma obowiązek wydania rzeczy w stanie zgodnym z umową, co obejmuje zarówno jej fizyczne wydanie, jak i przekazanie dokumentów oraz informacji niezbędnych do korzystania z przedmiotu sprzedaży. Niewykonanie tego obowiązku może prowadzić do odpowiedzialności odszkodowawczej, a także umożliwiać kupującemu dochodzenie roszczeń z tytułu rękojmi za wady fizyczne lub prawne rzeczy.
Zawarcie umowy sprzedaży rodzi także skutki podatkowe i księgowe, które są szczególnie istotne w przypadku transakcji o dużej wartości. Strony umowy sprzedaży nieruchomości są zobowiązane do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych, który w przypadku nieruchomości wynosi 2% wartości rynkowej. Ponadto sprzedawca, który jest podatnikiem VAT, ma obowiązek odprowadzenia podatku od towarów i usług, co ma wpływ na ostateczny koszt transakcji dla kupującego. W sferze księgowej zawarcie umowy sprzedaży wymaga odpowiedniego ujęcia w księgach rachunkowych, co jest istotne dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą.
W sferze faktycznej zawarcie umowy sprzedaży prowadzi do zmiany władania przedmiotem transakcji. Kupujący zyskuje prawo do korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, natomiast sprzedawca traci możliwość dysponowania nią, co może mieć istotne konsekwencje dla jego sytuacji majątkowej. Dla obu stron istotne jest również zabezpieczenie swoich interesów, na przykład poprzez zawarcie umowy w formie pisemnej lub notarialnej, co ułatwia dochodzenie roszczeń w przypadku ewentualnych sporów.
Umowa sprzedaży wywołuje także skutki związane z ryzykiem utraty lub uszkodzenia rzeczy. Zasadniczo ryzyko to przechodzi na kupującego z chwilą wydania rzeczy, chyba że strony umowy postanowią inaczej. W praktyce oznacza to, że od momentu wydania kupujący ponosi odpowiedzialność za przypadkową utratę lub uszkodzenie przedmiotu sprzedaży, co podkreśla znaczenie precyzyjnego określenia momentu wydania w umowie.
Długoterminowe skutki zawarcia umowy sprzedaży mogą obejmować także zobowiązania wynikające z klauzul dodatkowych, takich jak gwarancje, zobowiązania do świadczeń dodatkowych czy umowy serwisowe. Klauzule te są często stosowane w przypadku sprzedaży rzeczy o dużej wartości, takich jak samochody, sprzęt elektroniczny czy nieruchomości, i mają na celu ochronę interesów kupującego po zawarciu transakcji.
W kontekście społecznym i gospodarczym zawarcie umowy sprzedaży jest jednym z podstawowych mechanizmów napędzających rozwój rynku. Dzięki tej formie umowy możliwy jest swobodny obrót towarami i usługami, co sprzyja wzrostowi gospodarczemu oraz zwiększa dostępność dóbr i usług dla konsumentów. Jednocześnie prawidłowe uregulowanie skutków prawnych umowy sprzedaży w przepisach prawa zapewnia stabilność i przewidywalność w relacjach pomiędzy stronami, co ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa obrotu prawnego.