praca magisterska z prawa karnego

praca magisterska z prawa karnego

Art. 280 § 2 Kodeksu Karnego określa kwalifikowany typ rozboju, który w odróżnieniu do podstawowej postaci tego przestępstwa zawartej w § 1 jest zbrodnią.

Dla wystąpienia przestępstwa z artykułu 280 § 2 Kodeksu Karnego konieczny jest szczególny sposób działania sprawcy:

1. posługiwanie się bronią palną, nożem albo innym przedmiotem podobnie niebezpiecznym albo środkiem obezwładniającym,
2. działanie w sposób inny, który bezpośrednio zagraża życiu,
3. działanie wspólnie z innym człowiekiem, który posługuje się taką wymienioną bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem.

Wynika z tego, iż elementami, które tworzą typ kwalifikowany będą: sposób w jaki sprawca działa dokonując zaboru jak również przedmiot, jakim się on posługuje.

Użyte w art. 280 § 2 sformułowanie „posługuje się” ma szersze znaczenie niż słowo „używa”, które ustawodawca zastosował w art. 159 Kodeksu Karnego Przez „posłużenie się” powinno rozumieć zarówno użycie, jak i straszenie przedmiotem. Każda zatem forma demonstrowania przedmiotów, o których mowa w tym przepisie, w celu dokonania zaboru, zmierzającego do spotęgowania przemocy, dla wywołania większej obawy oraz poczucia zagrożenia ofiary, może być posługiwaniem się.[1]

Zgodnie z Ustawą z dnia 21 maja 1999 roku o broni i amunicji (Dz.U. Nr 53, poz. 549) bronią palną jest broń bojowa, sportowa, myśliwska, gazowa, alarmowa oraz sygnałowa.

Przez broń palną należy rozumieć urządzenie, które zdolne jest do wyrzucenia pocisku sprężonymi gazami, powstałymi w wyniku spalania się materiału miotającego oraz skutecznego rażenia nim człowieka, tj. spowodowania śmierci lub obrażeń ciała.[2] Do przyjęcia, iż przedmiot, jakim posługiwał się sprawca rozboju, stanowi broń palną, konieczne jest stwierdzenie przedmiotowej cechy w postaci jej zdatności do rażenia celu pociskiem z odpowiedniej odległości. Straszaki oraz  zbliżone do nich przedmioty, które służą do zabawy, nie mają tej cechy.[3]

W rozumieniu artykułu 280 § 2 Kodeksu Karnego posłużenie się bronią palną nie musi polegać na oddaniu strzału, czy chociażby na jego usiłowaniu. Broń nie musi być również nabita. Dla bytu rozboju kwalifikowanego wystarczy, że sprawca posiada ze sobą broń palną i poprzez swoje zachowanie stwarza u pokrzywdzonego przekonanie, że broń ta może być użyta w każdej chwili.

Z artykułu 280 § 2 Kodeksu Karnego wynika, iż posługiwanie się bronią oraz posługiwanie się innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem ma te same konsekwencje prawnokarne. Pod sformułowaniem „inny podobnie niebezpieczny przedmiot” kryje się więc przedmiot, który ze względu na swoją właściwość czy konstrukcję może spowodować śmierć człowieka lub znaczne obrażenia ciała. Do takich przedmiotów Sąd Najwyższy zaliczył między innymi pojazdy, jeśli kierując nimi sprawca zmierzał do zatrzymania oraz obezwładnienia ofiary, butelki i garnek metalowy, jakimi sprawca zadawał ofierze ciosy z dużą siłą,  także użyte w określony sposób ciecze żrące czy trujące, prąd elektryczny, gaz, jak również chloroform i sprężone powietrze. Nie będzie jednak narzędziem niebezpiecznym w rozumieniu rozboju kwalifikowanego siła rąk.

Ustawodawca do przedmiotów kształtujących kwalifikowany typ rozboju zalicza także środki obezwładniające, do których należą m.in. ręczny miotacz gazowy i pistolet gazowy.

Ocena przedmiotu jakim posłużył się sprawca rabunku, powinna być dokonana w sposób jak najbardziej obiektywny, a więc, czy jest on niebezpiecznym przedmiotem, mogącym spowodować znaczne uszkodzenie ciała. Między zachowaniem sprawcy a skutkiem zachodzić powinien związek przyczynowy, który stwierdzać należy przy wykorzystaniu tzw. testu warunku właściwego. Ponadto konieczne jest ustalenie powiązania normatywnego między zachowaniem się sprawcy a skutkiem, przesądzającego istnienie stosunku sprawstwa.[4]

W odniesieniu do odmiany typu kwalifikowanego rozboju polegającego na działaniu sprawcy w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu, obok skutku w postaci zaboru rzeczy konieczne jest także działanie sprawcy w sposób bezpośrednio zagrażający życiu człowieka. Element ten nie stanowi jednak skutku przestępstwa rozboju z artykułu 280 § 2, ale określa jedynie sposób działania.[5]

Różnica między tą postacią kwalifikowanego rozboju a rozbojem polegającym na posługiwaniu się bronią, nożem, innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym, sprowadza się do tego, iż w przypadku posługiwania się przez sprawcę przedmiotami wymienionymi w artykułu 280 § 2 in principio ustawodawca zakłada, że samo ich użycie przez sprawcę stwarza stan bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.[6] Aby więc możliwe było przyjęcie kwalifikowanej postaci rozboju, w przypadku kiedy sprawca wykorzystuje inne przedmioty niż wskazane w artykule 280 § 2, koniecznym jest wykazanie, ze zachowanie sprawcy stwarzało bezpośrednie zagrożenie dla życia innemu człowiekowi.

Do znamion kwalifikowanego typu rozboju, który może przybierać postać działania sprawcy, nie używającego broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego ani też samodzielnie nie działającego w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu, lecz działającego wspólnie z inną osobą, która posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem albo środkiem obezwładniającym lub działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu, jest element współdziałania. Mamy w tym przypadku do czynienia z opisaną w znamionach typu czynu zabronionego formą współsprawstwa dopełniającego, skutkującą odpowiedzialnością wszystkich współdziałających, niezależnie od roli wypełnianej w trakcie realizacji znamion przestępstwa za typ kwalifikowany.[7]

Nie każdy ze sprawców posługiwać się musi bronią palną, nożem lub innym przedmiotem podobnie niebezpiecznym albo środkiem obezwładniającym albo działać w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu, by poskutkowało to odpowiedzialnością wszystkich współsprawców. Wystarczy, że uczyni to którykolwiek z nich, a pozostali obejmują swoją świadomością takie zachowanie i co najmniej się na to godzą.

Czynność wykonawcza przestępstwa określonego w artykule 280 § 2 stanowi złożone działanie polegające z jednej strony na zaborze w celu przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej, z drugiej zaś na stosowaniu wyliczonych w tym przepisie sposobów oddziaływania na pokrzywdzonego lub inną osobę.[8] Dla bytu przestępstwa określonego w artykule 280 § 2 wystarczy żeby sprawca stosując jeden z opisanych w tym artykule sposobów działania dokonał w tym samym czasie zaboru rzeczy. Sam bowiem zamach na osobę dokonany przy wykorzystaniu noża, broni palnej, innego podobnie przedmiotu niebezpiecznego albo środka obezwładniającego, wywołujący określone skutki u pokrzywdzonego, to będzie to stanowić jedynie usiłowanie kwalifikowanego rozboju.

[1] O. Górniok, S. Hoc, S.M. Przyjemski: Kodeks Karny, Komentarz, Tom III, Gdańsk 2001, s. 359.

[2] M. Kulicki: Kryminalistyka, Toruń 1995, str. 349.

[3] OSN KW 1976, z. 12, poz. 147.

[4] M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas: Przestępstwa przeciwko mieniu, s. 117.

[5] B. Michalski: Przestępstwa przeciwko mieniu, Warszawa 1999, s. 124.

[6] M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas: Przestępstwa przeciwko mieniu, s. 81.

[7] Tamże, s. 82.

[8] Tamże, s. 83.