praca dyplomowa napisana w roku 2006
Polska ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną z 18 lipca 2002 roku „jest jedną z najważniejszych w polskim systemie prawa regulacji dotyczących funkcjonowania społeczeństwa informacyjnego, w tym przede wszystkim handlu elektronicznego.”[1] [2] [3] Uchwalona została na postawie przepisów Dyrektywy 2000/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego, w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym).[4]
Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną reguluje szereg zagadnień związanych z handlem elektronicznym oraz kwestiami, które nierozerwalnie z nim się łączą. Z punktu widzenia elektronicznej administracji bardzo istotne są pojęcia usług świadczonych drogą elektroniczną, systemów teleinformatycznych oraz ochrony danych osobowych.[5]
Podstawowym pojęciem ustawy jest pojęcie „usługi świadczonej drogą elektroniczną”, które zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 4. Zgodnie z tym przepisem, pojęcie to oznacza wykonanie usługi, które następuje przez wysyłanie i odbieranie danych za pomocą systemów teleinformatycznych, na indywidualne żądanie usługobiorcy, bez jednoczesnej obecności stron, przy czym dane są transmitowane za pośrednictwem sieci publicznych w rozumieniu ustawy prawo telekomunikacyjne. [6]
Z kolei użyte w przepisie pojęcie system teleinformatyczny oznacza zespół współpracujących ze sobą urządzeń informatycznych i oprogramowania, zapewniający przetwarzanie i przechowywanie, a także wysyłanie i odbieranie danych poprzez sieci telekomunikacyjne za pomocą właściwego dla danego rodzaju sieci urządzenia końcowego w rozumieniu ustawy prawo telekomunikacyjne. Jest to definicja analogiczna do definicji przyjętej w ustawie o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne z dnia 17 lutego 2005 roku.[7]
„Na gruncie przytoczonych wyżej definicji, przez pojęcie systemów teleinformatycznych rozumieć należy, m.in. komputery współpracujące ze sobą za pośrednictwem sieci Internet oraz każdej innej sieci komputerowej pod warunkiem, iż nie jest ona wewnętrzną siecią usługodawcy (art. 3 pkt 6 ust. o ś.u.e.). (..) Systemem teleinformatycznym w rozumieniu ustawy jest również siec telefonii komórkowej.”[8]
Szczególnie istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa obywateli korzystających z usług nowoczesnej administracji są zagadnienia związane z ochroną danych osobowych. W tym przypadku ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną wzoruje się na niemieckiej ustawie Teledienstedatenschutsgestz o ochronie danych osobowych przy tzw. teleusługach (TDDSG). Zagadnienie ochrony danych osobowych ma również umocowanie w polskiej Ustawie Zasadniczej. Konstytucja RP w art. 51 stanowi bowiem, iż nikt nie może być zobowiązany do ujawniania informacji dotyczących jego osoby inaczej niż na podstawie ustawy, a ustawa określa zasady gromadzenia oraz udostępniania informacji.
Obywatel nowoczesnego państwa, które wkracza w erę społeczeństwa informacyjnego ma prawo oczekiwać ochrony przed nowymi zagrożeniami prywatności. Łatwość gromadzenia informacji dzisiaj połączona z prostotą tworzenia profili użytkowników stwarza niespotykane do tej pory zagrożenia związane z manipulacją danymi osobistymi. Mowa jest tutaj o coraz doskonalszych systemach wyszukiwawczych, technikach „cookies” jak i specjalnym oprogramowaniu służącym do mierzenia częstotliwości odwiedzania określonych witryn. Pokusa pozyskiwania danych jest duża, stąd należy podejmować zarówno działania prawne jak i techniczne służące ochronie praw jednostki. Jest to jedno z zadań elektronicznej administracji.
Aktualizacja z roku 2024
Świadczenie usług drogą elektroniczną to proces udostępniania różnorodnych usług za pomocą systemów teleinformatycznych, takich jak internet, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron. Regulowane jest w Polsce przez Ustawę o świadczeniu usług drogą elektroniczną z 18 lipca 2002 roku. Ten rodzaj świadczenia usług obejmuje wiele działań, takich jak handel elektroniczny, przesyłanie informacji, hosting danych, komunikacja online czy platformy społecznościowe.
Usługa drogą elektroniczną jest definiowana jako świadczenie na odległość, realizowane przy pomocy urządzeń elektronicznych, na indywidualne żądanie odbiorcy. Przykładami mogą być zakupy online, udostępnianie multimediów, czy usługi streamingowe.
Podstawą prawną jest umowa między dostawcą usługi a jej odbiorcą. W praktyce może to być zarówno umowa pisemna, jak i akceptacja regulaminu w formie elektronicznej. Ważnym elementem jest konieczność dostosowania się do obowiązujących regulacji prawnych, w tym przepisów dotyczących ochrony danych osobowych (RODO), praw konsumenta oraz wymogów bezpieczeństwa.
Obowiązki usługodawcy obejmują m.in. informowanie użytkowników o warunkach korzystania z usługi, ochronę danych osobowych, zapewnienie bezpieczeństwa transmisji danych oraz udostępnienie regulaminu, który precyzuje zasady świadczenia usług. W przypadku handlu elektronicznego, usługodawca musi również umożliwić użytkownikom prosty sposób odstąpienia od umowy.
Odpowiedzialność usługodawcy zależy od rodzaju świadczonej usługi. W przypadku hostingów, usługodawca nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane, o ile nie wiedział o ich bezprawnym charakterze lub po uzyskaniu takiej informacji niezwłocznie podjął działania w celu ich usunięcia.
Świadczenie usług drogą elektroniczną odgrywa kluczową rolę w nowoczesnej gospodarce, umożliwiając rozwój e-commerce, edukacji zdalnej, czy zdalnego wykonywania pracy. Rozwój technologii sprawia, że usługi te są coraz bardziej powszechne, a jednocześnie rodzą nowe wyzwania związane z ochroną konsumentów, bezpieczeństwem danych oraz etyką w przestrzeni cyfrowej.
Świadczenie usług drogą elektroniczną w Polsce jest regulowane przede wszystkim przez Ustawę z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. z 2024 r.
poz. 1513), która dostosowuje polskie prawo do wymogów wynikających z regulacji Unii Europejskiej, w szczególności Dyrektywy 2000/31/WE o handlu elektronicznym. Ustawa określa prawa i obowiązki zarówno usługodawców, jak i usługobiorców oraz zasady ochrony danych osobowych i bezpieczeństwa w świadczeniu usług w sieci.
Podstawowe przepisy ustawy obejmują m.in.:
- Zasady świadczenia usług – usługodawcy zobowiązani są do jasnego określenia zasad korzystania z ich usług w formie regulaminu, który powinien być udostępniony użytkownikom przed zawarciem umowy. Usługodawca musi zapewnić, że usługi są świadczone zgodnie z przepisami prawa, z poszanowaniem praw konsumentów oraz ochroną danych osobowych.
- Obowiązki informacyjne – usługodawcy muszą jasno i wyczerpująco informować o swojej tożsamości, np. o nazwie firmy, adresie, danych kontaktowych, numerze KRS czy NIP. W przypadku usług o charakterze płatnym konieczne jest podanie szczegółowych informacji o kosztach i sposobie ich naliczania.
- Ochrona danych osobowych – przepisy nakładają na usługodawców obowiązek przestrzegania zasad ochrony danych osobowych zgodnie z RODO (Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679). Usługodawca musi zapewnić, że dane są przetwarzane wyłącznie w celach związanych z realizacją usługi oraz zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych.
- Bezpieczeństwo transmisji danych – usługodawca ma obowiązek zapewnienia odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych, które minimalizują ryzyko naruszenia bezpieczeństwa danych użytkowników, w tym ochrony przed cyberatakami czy wyciekiem informacji.
- Odpowiedzialność usługodawcy – przepisy różnicują odpowiedzialność w zależności od roli usługodawcy. Usługodawcy pełniący rolę pośredników, np. dostawcy hostingu, nie odpowiadają za treści przechowywane lub przesyłane przez użytkowników, o ile nie wiedzieli o ich nielegalnym charakterze i po uzyskaniu informacji o naruszeniu prawa niezwłocznie podjęli działania w celu ich usunięcia.
W ramach Unii Europejskiej, oprócz Dyrektywy o handlu elektronicznym, istotne znaczenie ma również Dyrektywa 2019/770 w sprawie dostarczania treści cyfrowych i usług cyfrowych, która wprowadza szczegółowe regulacje dotyczące relacji między usługodawcami a konsumentami, w tym standardy jakości usług oraz prawo do odstąpienia od umowy.
Przepisy krajowe i unijne mają na celu stworzenie równowagi między swobodą świadczenia usług a ochroną interesów użytkowników. Wspierają także rozwój gospodarki cyfrowej, jednocześnie eliminując potencjalne nadużycia związane z handlem i usługami w sieci.
[1] M. Butkiewicz, op. cit., s. 74 i nast.
[2] Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną z 18 lipca 2002 r., (Dz.U. z 2002 r. Nr 144, poz. 1204)
[3] X. Konarski, „Komentarz do ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną”, Warszawa 2004, s. 20
[4] Dyrektywa o handlu elektronicznym, O.J. L 178, 17.07.2000
[5] Ustawa z dnia 21 lipca 2000 r. – prawo telekomunikacyjne, (Dz.U. Nr 73, poz. 852 z późn. zm.)
[6] Ustawie o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne z dnia 17 lutego 2005 r., (Dz.U. Nr. 64, poz. 565)
[7] P. Podrecki, op. cit., s. 189
[8] Ustawa TDDSG stanowi część ramowej ustawy o usługach informacyjnych i komunikacyjnych (Information – und Kommunikationsdienste-Gesetz, IuKDG), (Dz.Urz. z 1997 r. Nr 52, poz. 1870)