Prace magisterskie

Prace magisterskie z prawa

Dostęp do informacji publicznej

przez
5/5 - (1 vote)

praca dyplomowa ze stycznia

Dostęp do informacji publicznej stanowi jeden z fundamentalnych filarów demokratycznego państwa prawa. Obywatele mają prawo wiedzieć, w jaki sposób funkcjonują organy publiczne, jak podejmowane są decyzje oraz w jaki sposób wydawane są środki publiczne. W Polsce prawo to zostało uregulowane w Ustawie z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej, która stanowi podstawę prawną do uzyskiwania informacji na temat działalności organów władzy publicznej oraz innych jednostek wykonujących zadania publiczne.

W kontekście globalnym, prawo do informacji publicznej jest uznawane za jeden z podstawowych standardów demokracji, wspierający przejrzystość, odpowiedzialność oraz społeczne zaangażowanie obywateli. Jest ono kluczowe dla realizacji innych praw człowieka, takich jak prawo do wolności słowa, wolności zgromadzeń oraz udziału w życiu publicznym. W praktyce, dostęp do informacji publicznej umożliwia obywatelom kontrolę nad działaniami administracji publicznej, co zapobiega korupcji, nepotyzmowi oraz innym nieprawidłowościom.

Przedmiotem prawa wynikającego z przepisów artykułu 61 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej jest informacja. Informacja staje się informacją publiczną poprzez odniesienie jej do publicznego charakteru zadań, organów, majątku lub mienia.[1]

Informacja publiczna to każda informacja o sprawach publicznych, która została udostępniona przez jednostkę publiczną lub osoby, które w imieniu jednostki publicznej wytworzyły, przechowują, udostępniają lub udzielają informacji. W Polsce dostęp do informacji publicznej jest zagwarantowany przez Konstytucję RP oraz ustawę o dostępie do informacji publicznej. Każdy obywatel może wystąpić o udostępnienie informacji publicznej, a jednostki publiczne są zobowiązane udzielać odpowiedzi w ciągu 14 dni.

Dostęp do informacji publicznej stanowi fundament współczesnej demokracji i społeczeństwa obywatelskiego. Udział obywateli w procesach demokratycznych nie może się bowiem kończyć na akcie wyborczym. Władze publiczne każdego szczebla w systemie demokratycznym muszą działać nie tylko na rzecz społeczeństwa i w jego imieniu, lecz także z jego bieżącym poparciem; społeczeństwo musi zatem być przekonane co do słuszności działań władzy.[2]

W dzisiejszych czasach dostęp do informacji jest niepomiernie większy od tego, który był jeszcze niespełna kilkanaście lat temu, kiedy to „odbiorca informacji był niejako skazany na pakiety informacyjne, które zostały dlań przygotowane; dziś – w dobie interaktywności źródeł informacji – sami odbiorcy tworzą dla siebie pakiety, złożone z tych kategorii informacji, które potrzebują i których uzyskaniem są zainteresowani.”[2]

Obowiązkiem władz publicznych jest informować o swoich działaniach. Dlatego też zadaniem państwa jest stworzenie odpowiednich narzędzi zarówno prawnych i informacyjno-komunikacyjnych aby dopełnić tego obowiązku. Istotne jest również wytyczenie granicy miedzy informacjami publicznymi a tymi, które nie powinny być ujawnianie.[3]

Pojęcie i znaczenie dostępu do informacji publicznej

Dostęp do informacji publicznej odnosi się do prawa obywateli do uzyskiwania danych oraz dokumentów związanych z działalnością organów administracji publicznej, a także innych podmiotów wykonujących zadania publiczne. Przez informacje publiczne rozumie się wszelkie informacje dotyczące spraw publicznych, w tym dokumenty urzędowe, protokoły z posiedzeń, decyzje administracyjne, raporty finansowe oraz inne materiały, które mają znaczenie dla działalności publicznej.

W Polsce dostęp do informacji publicznej jest prawem zagwarantowanym przez Konstytucję RP, która w art. 61 stanowi, że „obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne”. Prawo to jest rozwinięte przez wspomnianą ustawę, która określa zasady i tryb dostępu do informacji, jak również formy jej udostępniania. Informacja publiczna powinna być udostępniana każdemu zainteresowanemu, bez konieczności wykazania interesu prawnego lub faktycznego.

Znaczenie dostępu do informacji publicznej wykracza poza samą możliwość uzyskiwania danych. Wspiera on budowanie społeczeństwa obywatelskiego, umożliwia obywatelom aktywne uczestnictwo w procesie podejmowania decyzji oraz zwiększa ich zaufanie do instytucji publicznych. Przejrzystość działania administracji publicznej przyczynia się do wzrostu efektywności zarządzania, ogranicza przypadki nadużyć oraz zwiększa odpowiedzialność urzędników.

Zakres informacji publicznej i jej ograniczenia

Prawo do informacji publicznej obejmuje szeroki zakres danych, jednak nie jest absolutne i podlega pewnym ograniczeniom. Zgodnie z przepisami ustawy, informacja publiczna może być ograniczona ze względu na ochronę:

  • tajemnic ustawowo chronionych, takich jak tajemnica państwowa, służbowa, skarbowa czy przedsiębiorstwa,
  • prywatności osób fizycznych, zwłaszcza danych osobowych, które nie dotyczą osób pełniących funkcje publiczne,
  • interesu publicznego, w tym bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego oraz ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.

Ograniczenia te mają na celu zachowanie równowagi pomiędzy prawem do informacji a ochroną innych wartości, takich jak prywatność czy bezpieczeństwo narodowe. W przypadku wątpliwości co do zakresu informacji, która powinna być udostępniona, organ publiczny jest zobowiązany do rozważenia, czy ochrona określonych interesów przeważa nad prawem obywateli do uzyskania informacji.

W praktyce często dochodzi do sporów dotyczących odmowy udostępnienia informacji publicznej. W takich przypadkach obywatel może złożyć skargę do sądu administracyjnego, który ocenia, czy decyzja organu była uzasadniona. Przykładem mogą być sytuacje, w których administracja publiczna odmawia dostępu do dokumentów z powołaniem się na tajemnicę przedsiębiorstwa, podczas gdy w rzeczywistości dany dokument dotyczy spraw publicznych.

Procedura uzyskiwania dostępu do informacji publicznej

Aby uzyskać dostęp do informacji publicznej, osoba zainteresowana może złożyć wniosek do właściwego organu administracji publicznej. Wniosek ten nie wymaga uzasadnienia, co oznacza, że każdy obywatel ma prawo wystąpić z takim żądaniem bez konieczności wykazania szczególnego interesu. Wniosek może być złożony zarówno w formie pisemnej, jak i elektronicznej.

Organy publiczne są zobowiązane do udzielenia odpowiedzi na wniosek o dostęp do informacji publicznej w terminie 14 dni od dnia jego złożenia. W przypadku, gdy informacja nie może być udostępniona w tym terminie, organ musi poinformować wnioskodawcę o przyczynach opóźnienia oraz wskazać nowy termin, nie dłuższy jednak niż dwa miesiące. Jeśli wniosek zostanie odrzucony, organ powinien wydać decyzję administracyjną, od której przysługuje odwołanie do sądu administracyjnego.

W niektórych przypadkach organy publiczne mogą udostępniać informacje bez potrzeby składania wniosku, publikując je na stronach internetowych lub w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP). Dzięki temu dostęp do wielu dokumentów i raportów jest możliwy bez konieczności formalnego żądania, co zwiększa przejrzystość działania administracji.

Przykłady dostępu do informacji publicznej w praktyce

W praktyce dostęp do informacji publicznej jest wykorzystywany przez różne grupy społeczne, w tym dziennikarzy, organizacje pozarządowe, badaczy oraz zwykłych obywateli. Przykładem może być sytuacja, gdy dziennikarze śledczy uzyskują dostęp do dokumentów dotyczących wydatków publicznych, co pozwala im na ujawnienie nieprawidłowości w zarządzaniu funduszami publicznymi. Organizacje pozarządowe mogą korzystać z prawa dostępu do informacji w celu monitorowania działań władz lokalnych oraz realizacji projektów społecznych.

W Polsce jednym z głośnych przypadków była sprawa ujawnienia informacji dotyczących umów zawieranych przez administrację publiczną z firmami zewnętrznymi. Dzięki dostępowi do dokumentów, media i organizacje społeczne mogły przeanalizować, czy procedury przetargowe były przeprowadzone w sposób transparentny i zgodny z prawem. Tego typu działania przyczyniają się do zwiększenia przejrzystości działania administracji publicznej oraz wzrostu zaufania obywateli do instytucji państwowych.

Wnioski

Dostęp do informacji publicznej jest istotnym elementem funkcjonowania demokratycznego państwa prawa, który wspiera przejrzystość, odpowiedzialność oraz udział obywateli w życiu publicznym. Dzięki niemu obywatele mogą kontrolować działania administracji publicznej, co zapobiega nadużyciom oraz zwiększa efektywność zarządzania.

Pomimo istotnych korzyści związanych z dostępem do informacji publicznej, istnieje wiele wyzwań, takich jak odmowy udostępnienia informacji, opóźnienia w realizacji wniosków czy niejasności co do zakresu udostępnianych danych. Dlatego ważne jest, aby prawo w tym zakresie było skutecznie egzekwowane, a obywatele mieli świadomość swoich uprawnień.

W przyszłości można oczekiwać dalszego rozwoju regulacji prawnych w zakresie dostępu do informacji publicznej, zwłaszcza w kontekście rosnącej digitalizacji administracji publicznej oraz potrzeby zapewnienia większej przejrzystości w działalności instytucji publicznych.

[1] M. Bernaczyk, Obowiązek bezwnioskowego udostępniania informacji publicznej, Warszawa 2008, s. 85

[2] T. R. Aleksandrowicz, „Komentarz do ustawy o dostępie do informacji publicznej”, Warszawa 2004, s. 7

[3] J. Nasibitt, „Megatrendy”, Warszawa 1997, s. 47

Użytek nieodpłatny i własny

przez
5/5 - (1 vote)

Jednym z podstawowych kryteriów kwalifikujących korzystanie z utworu jako dozwolony użytek prywatny jest jego nieodpłatność i „własny” charakter eksploatacji. Wbrew temu co mógłby sugerować zwrot “własny użytek osobisty”, jego zakres podmiotowy, jak przedstawiłem to w poprzednim rozdziale, nie został ograniczony jedynie do korzystania z utworu przez właściciela jego materialnego egzemplarza. Ustawa w art. 23 ust. 2 upapp stanowi, iż „zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostającym w związku osobistym…”.

Eksploatacja utworu na własne, prywatne potrzeby oraz wymóg jej nieodpłatności skłania przedstawicieli doktryny do przeciwstawienia dozwolonego użytku prywatnego użytkowi komercyjnemu. Jak pisze R. Gołat użytkownik nie może zasłaniać się uprawnieniami wynikającymi z normy art. 23 jeśli „z odpowiedniego dysponowania danym utworem czyni sobie źródło zysku”[1].

Pomimo, iż pogląd ten jest jak najbardziej słuszny, kwestią nierozstrzygniętą pozostaje określenie granicy komercyjnego wykorzystania utworu. Fakt uzyskiwania przez użytkownika bezpośredniego wynagrodzenia z tytułu eksploatacji utworu, np. poprzez wykonanie kopii posiadanego przez siebie egzemplarza płyty audio w celu późniejszego ich sprzedania, bezdyskusyjnie wykracza poza ramy dozwolonego użytku osobistego.

Kwestią sporną mogą okazać się przypadki odpłatności pośredniej, kiedy to uzyskanie jakiejś korzyści majątkowej nie było przez użytkownika ani zamierzone ani nie było jego celem ale mimo to nastąpiło, czego przykładem może być według W. Machały[2] sytuacja gdy osoba, która sprezentowuje komuś kopię posiadanego przez siebie nagrania utworu, „w rewanżu” otrzymuje od tej osoby kopię innego nagrania utworu. W swoich rozważaniach autor ten dochodzi do wniosku, iż rozpatrując wymóg niekomercyjności utworu mamy do wyboru 2 rozwiązania: albo przyjmiemy jedynie przypadek odpłatności bezpośredniej jako przesłankę wyłączającą dozwolony użytek albo kwestię tą będziemy rozpatrywać indywidualnie w każdym konkretnym przypadku. Będąc świadomym wad obu tych rozwiązań autor opowiada się za drugim z nich, podkreślając zarazem jego elastyczność[3].

W Komentarzu do ustawy… E. Traple stawia pytanie czy użytek dla własnych celów zawodowych można uznać za mieszczący się w granicach „własnego użytku osobistego. Autorka stoi na stanowisku, „że fakt, iż osoba dokonująca zwielokrotnienia dzieła (np. lekarz wykonujący odbitkę z czasopisma fachowego) wykorzystuje wiadomości z niego uzyskane w celach zawodowych, objęty jest zakresem działania przepisu o dozwolonym użytku osobistym.”[4].

Decydującym czynnikiem w tym przypadku według E. Traple będzie fakt korzystania z utworu (odbitki z czasopisma) tylko przez określony w ustawie krąg osób. W moim odczuciu kwestia ta jest ściśle związana z zasadą nieodpłatnego korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku i należałoby w pierwszej kolejności zbadać czy używanie utworu dla własnych celów zawodowych wiąże się z otrzymaniem bezpośredniego wynagrodzenia czy nie. W przypadku czerpania zysków bezpośrednio związanych z wykorzystywaniem danego utworu, jest oczywistym, na podstawie wcześniejszych rozważań, iż takie działanie nie podlega przepisom o dozwolonym użytku osobistym.

Pamiętać należy, iż z działalnością zawodową praktycznie zawsze wiąże się otrzymywanie pewnego wynagrodzenia z jej tytułu (przynajmniej taki jest jej sens). Sam fakt korzystania z utworu dla potrzeb swojej działalności zawodowej nie wyłącza jeszcze możliwości zakwalifikowania takiej eksploatacji jako dozwolonego użytku publicznego. Wydaje się, iż najważniejsze w takiej sytuacji będzie określenie stopnia w jakim korzystanie z utworu przyczyni się do otrzymania zarobku. Czy wykorzystanie tego utworu będzie miało istotny wpływ na wysokość otrzymanego wynagrodzenia, czy może jak w przypadku przykładu podanego przez E. Traple będzie stanowić pewien element techniczny, nie mający na nie wpływu.

[1]   R. Gołat, op. cit,s. 243.

[2]   W. Machała, op. cit. , s. 68.

[3]  Ibidem, s. 69.

[4]   E. Traple, op. cit,s. 310.

Uprawnienia kontrolne Prezesa URE

przez
5/5 - (1 vote)

praca magisterska z administracji

Prezes URE jako organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności przedsiębiorcy na podstawie przepisu art.21 Prawo działalności gospodarczej, który znajduje w związku z art.50 Ustawy Prawo energetyczne odpowiednie zastosowanie. Jest to odesłanie o tyle istotne, że ustawa Prawo energetyczne nie określa uprawnień Prezesa URE w zakresie kontrolowania koncesjonowanych przedsiębiorstw energetycznych (w tym ciepłowniczych). W związku z tym Prezes URE może wykorzystywać uprawnienia kontrolne przyznane na podstawie art.21 Ustawy Prawo działalności gospodarczej do wejścia na teren przedsiębiorstwa energetycznego oraz zapoznawania się na miejscu z dokumentami tego przedsiębiorstwa[1].

W sprawach objętych koncesją, Prezes URE może żądać od przedsiębiorstwa informacji dotyczących ich działalności z zachowaniem przepisów o ochronie tajemnicy państwowej i handlowej.[2] Przedsiębiorca może odmówić udzielenia informacji, jeśli stanowi ona tajemnicę państwową, gdyż podstawą jest przepis ustawowy[3].

W przypadku tajemnicy handlowej sprawa nie jest jednoznaczna, gdyż nie ma ogólnych regulacji ustawowych o tej problematyce. Wydaje się, iż w przypadku ujawnienia informacji będących tajemnicą handlową przez Prezesa URE, ponosi on odpowiedzialność cywilną na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.[4]

Postępowanie kontrolne jest w praktyce prowadzone przez upoważnionych pracowników urzędu URE lub właściwy oddział terenowy URE, a także powierzane innym organom administracji wyspecjalizowanym w kontroli danego rodzaju działalności[5], z reguły różnego rodzaju inspekcjom, w drodze porozumienia administracyjnego, swoistej umowy prawa publicznego.[6] Należy podkreślić, iż art.21 ust.6 Prawa działalności gospodarczej jednoznacznie stwierdza o możliwości zlecenia kontroli innemu organowi administracji. Niemożliwe jest więc zlecenie dokonania takich czynności jednostkom organizacyjnym nie będącym organami państwowymi, chociażby posiadały stosowne w tym zakresie kwalifikacje.

[1] I. Muszyński, Ustawa Prawo energetyczne, ABC, Warszawa 2000 r. str.139.

[2] art.28 Prawa Energetycznego

[3] ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych Dz.U. Nr 11 poz.95 z późn.zm)

[4] ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 47 poz.211 z późn.zm.)

[5] art.21 ust.6 Prawa działalności gospodarczej

[6] M. Waligórski Nowe prawo działalności gospodarczej, Poznań, 2001 r. str.246

Użytek publiczny

przez
5/5 - (1 vote)

Wstęp

Pojęcie „użytek publiczny” odgrywa kluczową rolę w prawie cywilnym, autorskim, administracyjnym oraz wielu innych dziedzinach prawa. Jest ono ściśle powiązane z funkcjonowaniem państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych podmiotów wykonujących zadania publiczne. Użytek publiczny oznacza takie korzystanie z pewnych dóbr lub zasobów, które ma na celu zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnej, społeczeństwa jako całości lub określonej grupy obywateli. Przez to pojęcie rozumie się zarówno działania polegające na udostępnianiu zasobów, jak i wykorzystywaniu ich w interesie publicznym.

Użytek publiczny to pojęcie stosowane w różnych dziedzinach prawa, oznaczające działania lub korzystanie z określonych dóbr, które służą interesom ogółu społeczeństwa. W kontekście prawa autorskiego, oznacza możliwość korzystania z chronionych utworów bez zgody twórcy, jeśli spełnione są określone warunki przewidziane w przepisach, takich jak ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Jednym z kluczowych elementów użytku publicznego jest dozwolony użytek, który pozwala instytucjom publicznym, takim jak biblioteki, szkoły czy muzea, na udostępnianie chronionych treści w celach edukacyjnych, naukowych lub kulturalnych. Dotyczy to na przykład cytowania fragmentów dzieł w publikacjach naukowych, wykorzystania utworów w ramach edukacji czy digitalizacji zbiorów na potrzeby archiwizacji.

W praktyce istotne znaczenie ma także użytek prywatny, który odnosi się do korzystania z chronionych treści przez jednostki w ramach ich osobistych potrzeb, bez rozpowszechniania ich na szerszą skalę. Natomiast użytek publiczny odnosi się do sytuacji, w których korzystanie z dzieła ma na celu realizację celów ogólnospołecznych, takich jak edukacja czy ochrona dziedzictwa kulturowego.

W szerszym znaczeniu, termin użytek publiczny bywa też stosowany w kontekście infrastruktury i przestrzeni publicznej, obejmując działania mające na celu udostępnianie zasobów społecznych, takich jak drogi, parki czy instytucje publiczne, w sposób otwarty i dostępny dla każdego. Działania te są regulowane przez przepisy prawa administracyjnego i mają na celu zapewnienie równego dostępu do dóbr wspólnych.

Regulacje dotyczące użytku publicznego mają na celu pogodzenie interesów twórców, właścicieli praw oraz społeczeństwa, przy jednoczesnym zachowaniu równowagi między ochroną dóbr intelektualnych a potrzebami publicznymi.

W polskim porządku prawnym użytek publiczny znajduje swoje odzwierciedlenie w licznych regulacjach, w tym w przepisach dotyczących prawa autorskiego, nieruchomości, ochrony środowiska oraz zarządzania majątkiem publicznym. W kontekście prawnym jest to pojęcie wieloaspektowe, które różni się w zależności od konkretnej dziedziny prawa, w której jest stosowane.

Ustawodawca nie wprowadza podziału dozwolonego użytku na publiczny i prywatny. Zrobiła to doktryna, a wynika to m.in. z odmiennych uregulowań dotyczących obu form. Jak już wcześniej zasygnalizowano w tej pracy, głównym kryterium rozróżnienia jest cel, w którym utwór ma zostać wykorzystany. Poza tym należy wziąć pod uwagę zakres podmiotowy, ponieważ użytek publiczny jest kierowany do szerszego kręgu odbiorców, ograniczanego jednak stosownie do danego uprawnienia.

Oba rodzaje korzystania mają jednak wiele cech wspólnych, jak choćby zastosowanie do nich przepisów art. 34 i 35 upap. Oba niejako są „kompromisem społecznym”, który umożliwia szersze korzystanie z utworów, traktujemy je jako wyjątek od wspomnianego przepisu art. 17 upap, dotyczą też tylko utworów już rozpowszechnionych, zatem udostępnionych publicznie za zgodą twórcy[1].

Dozwolony użytek publiczny ma teoretycznie nieograniczony zasięg podmiotów, czego odmówić trzeba użytkowi osobistemu. Dla przykładu można wskazać choćby prawo cytatu (art. 29) czy publiczne wykonywanie utworów podczas ceremonii (art. 31). Poza tym omawiany cel ma być skonkretyzowany, nie może być dowolny. Cele można zasadniczo podzielić na: kulturalne, naukowe, badawcze, dydaktyczne i informacyjne.

O ile coraz popularniejsze są postulaty ograniczenia lub nawet wyeliminowania dozwolonego użytku osobistego, to w przypadku użytku publicznego panuje społeczna zgoda na korzystanie z niego a głosy krytyczne są nieliczne. Bez wątpienia jest to jeden z bodźców dla postępu społeczeństwa i rozwoju na wszelakich gruntach.

Pojęcie użytku publicznego

W ogólnym rozumieniu użytek publiczny oznacza korzystanie z dóbr lub zasobów w sposób, który służy interesowi publicznemu. Może to obejmować zarówno działania podejmowane przez instytucje państwowe i samorządowe, jak i inicjatywy obywatelskie, organizacje pozarządowe oraz inne podmioty działające na rzecz społeczności.

W kontekście prawa cywilnego użytek publiczny może odnosić się do sposobu korzystania z nieruchomości, infrastruktury, terenów zielonych, a także budynków publicznych. Natomiast w prawie autorskim pojęcie to ma szczególne znaczenie w związku z tzw. dozwolonym użytkiem publicznym, który umożliwia korzystanie z utworów chronionych prawem autorskim w określonych przypadkach bez konieczności uzyskiwania zgody autora.

Użytek publiczny w prawie autorskim

Jednym z najważniejszych aspektów użytku publicznego jest jego rola w prawie autorskim. W Polsce zasady dotyczące dozwolonego użytku publicznego są uregulowane w ustawie z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Dozwolony użytek publiczny pozwala na wykorzystywanie utworów chronionych prawem autorskim bez zgody twórcy, pod warunkiem spełnienia określonych przesłanek i w określonym zakresie.

Zgodnie z przepisami ustawy, dozwolony użytek publiczny obejmuje m.in.:

  1. Korzystanie z utworów w celach edukacyjnych i naukowych – Na przykład szkoły, uczelnie i instytucje badawcze mogą wykorzystywać chronione utwory w ramach prowadzenia zajęć dydaktycznych czy badań naukowych, bez konieczności uzyskiwania zgody autora.
  2. Korzystanie z utworów w celach informacyjnych – Media mają prawo do wykorzystywania fragmentów utworów w celu informowania społeczeństwa o aktualnych wydarzeniach, co jest szczególnie istotne dla prasy, radia i telewizji.
  3. Cytowanie utworów w pracach naukowych, publicystycznych czy krytycznych – Cytowanie jest dozwolone, o ile nie przekracza uzasadnionego zakresu oraz służy celom analizy, wyjaśniania czy krytyki.
  4. Korzystanie z utworów przez osoby niepełnosprawne – Przepisy prawa autorskiego zezwalają na kopiowanie utworów na potrzeby osób z niepełnosprawnościami w sposób dostosowany do ich potrzeb, np. tłumaczenie na język Braille’a.

Celem tych regulacji jest z jednej strony ochrona interesów twórców, a z drugiej – zapewnienie dostępu do kultury, wiedzy i informacji szerokiemu gronu odbiorców. Dzięki temu prawo autorskie pozostaje w równowadze pomiędzy interesem publicznym a ochroną praw twórców.

Użytek publiczny w prawie nieruchomości

Kolejnym istotnym kontekstem użytku publicznego jest prawo nieruchomości. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami, pojęcie użytku publicznego obejmuje m.in.:

  • budowę i utrzymanie dróg publicznych, mostów, tuneli oraz innych obiektów infrastruktury transportowej,
  • budowę oraz utrzymanie infrastruktury wodociągowej, kanalizacyjnej i energetycznej,
  • ochronę środowiska, w tym rezerwaty przyrody, parki narodowe oraz inne obszary chronione,
  • działania związane z obronnością kraju, takie jak budowa obiektów wojskowych.

W kontekście nieruchomości użytek publiczny może uzasadniać wywłaszczenie właściciela nieruchomości na cele publiczne, pod warunkiem, że jest to niezbędne i uzasadnione z punktu widzenia interesu publicznego. Procedura wywłaszczenia jest ściśle regulowana przepisami prawa, a właścicielowi przysługuje odpowiednie odszkodowanie.

Użytek publiczny w kontekście ochrony środowiska

Ochrona środowiska stanowi kolejny obszar, w którym użytek publiczny odgrywa kluczową rolę. Przepisy prawa ochrony środowiska nakładają na organy administracji publicznej obowiązek zarządzania zasobami naturalnymi w sposób zrównoważony i uwzględniający interes publiczny. W praktyce oznacza to, że korzystanie z zasobów środowiska, takich jak wody, lasy czy tereny zielone, musi być zorganizowane w taki sposób, aby służyło obecnym i przyszłym pokoleniom.

Jednym z przykładów użytku publicznego w tej dziedzinie jest tworzenie i zarządzanie parkami narodowymi oraz rezerwatami przyrody, które mają na celu ochronę różnorodności biologicznej oraz zapewnienie dostępu społeczeństwa do terenów o wysokiej wartości przyrodniczej.

Znaczenie użytku publicznego dla społeczeństwa

Użytek publiczny odgrywa istotną rolę w zapewnieniu równowagi pomiędzy interesami prywatnymi a dobrem wspólnym. Przepisy dotyczące użytku publicznego mają na celu ochronę interesu społecznego, zaspokajanie potrzeb wspólnot lokalnych oraz promowanie zrównoważonego rozwoju. Dzięki regulacjom dotyczącym użytku publicznego możliwe jest efektywne zarządzanie zasobami, ochrona środowiska oraz wspieranie dostępu do dóbr kultury i nauki.

Wnioski

Pojęcie użytku publicznego jest nieodłącznym elementem funkcjonowania nowoczesnego państwa i społeczeństwa. Obejmuje ono szeroki zakres działań, które służą zaspokajaniu potrzeb obywateli oraz wspieraniu dobra wspólnego. W kontekście prawa autorskiego, nieruchomości oraz ochrony środowiska, przepisy dotyczące użytku publicznego zapewniają odpowiednią ochronę interesu społecznego, jednocześnie uwzględniając potrzeby jednostek.

W przyszłości można spodziewać się dalszego rozwoju regulacji związanych z użytkiem publicznym, zwłaszcza w kontekście rosnącej potrzeby ochrony zasobów naturalnych oraz zwiększania dostępu do dóbr kultury i edukacji.

[1] J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa, Kraków 2007, s. 61.

Wprowadzenie w błąd

przez
5/5 - (1 vote)

Dla zrozumienia terminu „reklamy wprowadzającej w błąd” pomocne wydaje się sięgnięcie do instytucji zbliżonych, tj. pojęcia „błędu” występującego na gruncie szeroko rozumianych postanowień prawa cywilnego.[1] [2] [3] [4]

Na gruncie kodeksu cywilnego przez termin „błąd” powszechnie rozumie się mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy lub brak takiego wyobrażenia.

Stanowi on wprawdzie wadę samego oświadczenia woli, przeważnie jednak powstaje już na etapie podejmowania decyzji. W prawi cywilnym wystąpienie błędu jako wady oświadczenia woli pozwala na uchylenie się od skutków jego złożenia, o tyle o ile zostaną spełnione prawem przewidziane przesłanki. Kodeks cywilny w art. 86 przewiduje kwalifikowaną postać błędu, którą określa mianem podstępu. Podstępnym jest błąd, który wywołała jedna ze stron oświadczenia lub osoba trzecia przy wiedzy jednej ze stron.

Pamiętać należy, iż nie każda reklama pomimo nieprawdziwej lub niepełnej treści jest reklamą wprowadzającą w błąd. W polskim systemie prawa reklama ma charakter wprowadzający w błąd, jeżeli są spełnione łącznie dwie przesłanki:[5]

  • po pierwsze reklama musi rodzić ryzyko konfuzji w obrocie, czyli wywoływać mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy lub brak takiego wyobrażenia;
  • a po drugie reklama może wpłynąć na decyzję klienta co do nabycia towaru lub usługi, czyli musi posiadać zdolność kierowania wyborem dokonywanym przez klienta, posiadać pewien „ciężar gatunkowy”, a więc nosić znamiona istotności.

Jak wynika z treści wyżej przedstawionych przesłanek z reklamą wprowadzającą w błąd mamy do czynienia wówczas, gdy powstałe na podstawie reklamy wyobrażenia nie są zgodne ze stanem rzeczywistym (reklama wywołuje konfuzje w obrocie). Decydujące znaczenie mają wyobrażenia adresatów reklamy (kryterium subiektywne), a nie opinie reklamodawców czy agencji reklamowych. Przy czym nie ma znaczenia, czy informacje zawarte w reklamie wprowadzającej w błąd są fałszywe czy prawdziwe, ale czy są mylące [6]. Reklama jest myląca gdy informacje w niej zawarte są nieprawdziwe lub nawet prawdziwe, ale zarazem dwuznaczne lub niepełne (przemilczenia). Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie wymaga rzeczywistego wprowadzenia w błąd. Wystarczy okoliczność wystąpienia takiego zagrożenia, przy czym delikt z art. 16 ust. 1 pkt. 2 jest spełniony niezależnie od winy sprawcy [7] [8] [9] [10] [11].

Dokonując stosownych ocen, organ orzekający nie ma więc obowiązku ustalania faktycznych skutków rynkowych takiej reklamy.

Surowość tego rozwiązania jest jednakże złagodzona, ponieważ w myśl art. 16 ust. 1 pkt. 2 nie każda reklama wprowadzająca w błąd jest czynem nieuczciwej konkurencji. Przedmiotem zainteresowania z.n.k.U. jest tylko taka reklama wprowadzająca w błąd, która może wpłynąć na decyzję klienta co do nabycia towaru lub usługi.

Możliwość wprowadzanie w błąd przez reklamę ustala sędzia in casu na podstawie swojego doświadczenia życiowego stosując jako miernik wzorzec przeciętnego klienta. Decydujący wpływ na wyrok sądu mają zwykle wyniki badań opinii konsumentów, przeprowadzone przez kompetentne placówki badawcze. Nie umniejsza to roli sądu, ale zbliża orzecznictwo do realiów społecznych . Rozwiązanie to pozwala relatywizować zjawisko wprowadzenia w błąd [12]. Powstanie pytanie jakie kryteria decydują o wystąpieniu ryzyka błędu. Z jednej strony należy wziąć pod uwagę cechy adresatów przekazu reklamowego, z drugiej zaś koniecznym wydaje się zastanowienie nad okolicznością, czy dla oceny tego ryzyka ma znaczenie ilość osób, które mogłyby być wprowadzone w błąd.

Niewątpliwie wzorzec odbiorcy reklamy powinien być zobiektywizowany. W nauce prawa postuluje się, aby wzorem praktyki państw wysoko rozwiniętych uznać, iż z przypadkiem reklamy wprowadzającej w błąd mamy do czynienia, gdy wypowiedź ta może być rozumiana niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy przez „nie nieznaczącą” część jej adresatów [13]. Jednakże według ustalonego orzecznictwa, o wprowadzeniu w błąd można mówić w odniesieniu do „przeciętnego” odbiorcy przekazu reklamowego, co oznacza, iż zdezinformowanie przez daną reklamę przykładowo 10% jej odbiorców nie jest wystarczające do stwierdzenia przez sąd jej nieuczciwości [14]. Przedstawiciele doktryny zauważają także, iż wyższe wymagania co do odsetka osób prawidłowo rozumiejących treść reklamy należy stawiać reklamie skierowanej do odbiorców szczególnie podatnych na informacje o charakterze perswazyjnym tj. adresowaną do dzieci czy osób chorych [15]. Mając na uwadze powyższe należy ponadto pamiętać, o segmentacji odbiorców przekazu reklamowego, czyli o tym, że reklama jest kierowana jedynie do pewnej grupy osób (tzn. potencjalnych klientów). Wynika z tego, iż o tym czy dana reklama wywołuje konfuzje w obrocie decyduje opinia tych osób, do których reklama jest kierowana [16].

[1]   zob. E. Nowińska, Zwalczanie… op. cit.s 101

[2]   ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. kodeks cywilny (Dz. U. 1964, Nr 16 poz. 93)

[3]   A. Wolter za E. Nowińska, Zwalczanie… op. cit.s. 101

[4]   zob. E. Nowińska, M. du Vall, Komentarz do ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Warszawa 2001, s. 158

[5]   zob. I. Wiszniewska, Polskie… op. cit. s. 32; I. Wiszniewska, Ochrona przed reklama wprowadzająca w błąd, PPH 1996/2, s. 4

[6]   M. Chudzik, A. Grzywacz, A. Ktaczyński, Prawo… op. cit.

[7]   E. Nowińska, Zwalczanie… op. cit.s 106

[8]   zob. I Wiszniewska [w:] J. Szwaja, Ustawa… op. cit. s. 456

[9]   E. Nowińska, M. du Vall, Komentarz… op. cit.s. 158

[10] A. Tomaszek, Nieuczciwa… op. cit. s. 38

[11] zob. I. Wiszniewska, [w:] J. Szwaja, Ustawa… op. cit.s. 458

[12] zob. E. Nowińska, Zwalczanie… op. cit.s 107

[13] R. W. Kaszubski, A. Pietrasik Obchodzenie przepisów o zakazanej i nieuczciwej reklamie, MoP 1996/1, s. 33

[14] I. Wiszniewska, Polskie… op. cit. s. 34

[15]  tzn. podział konsumentów ze względu na cechy demograficzne (np. płeć, wiek, wykształcenie) lub psychologiczne (np. osobowość, preferowane wartości) za: A. Falkowski, T. Tyszka, Psychologia zachowań konsumenckich, Gdańsk 2001 s. 265

[16] I. Wiszniewska, Ochrona… op. cit. s. 5